Parviz Shahbazi

Ganje Hozour Program #904

برنامه شماره ۹۰۴ گنج حضور

  • Currently 4.44/5
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
out of 156 votes
Comments (0)

    
Lights off
Sorry, your favorites list is FULL.

Support Ganje Hozour (حمایت از گنج حضور)

Link to this video/audio

Description

برنامه شماره ۹۰۴ گنج حضور

اجراپرویز شهبازی


۱۴۰۰ تاریخ اجرا۸ فوريه ۲۰۲۲ - ۲۰ بهمن



.برای دستیابی به فایل پادکست برنامه ۹۰۴ بر روی این لینک کلیک کنید


برای دستیابی به اطلاعات مربوط به جبران مالی‌ بر روی این لینک کلیک کنید.


PDF متن نوشته شده برنامه با فرمت

PDF تمام اشعار این برنامه

   PDF نسخه کوچکتر مناسب جهت پرینت 



مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 596, Divan e Shams


آن مه که ز پیدایی(۱) در چشم نمی‌آید

جان از مزهٔ عشقش بی‌گُشن(۲) همی‌زاید


عقل از مزهٔ بویش وز تابشِ آن رویش

هم خیره همی‌خندد(۳)، هم دست همی‌خاید(۴)


هر صبح ز سیرانش، می‌باشم حیرانش

تا جان نشود حیران، او روی بننماید


هر چیز که می‌بینی، در بی‌خبری بینی

تا باخبری والله او پرده بنگشاید


دم همدمِ او نَبْوَد، جان محرمِ او نَبْوَد

و اندیشه که این داند، او نیز نمی‌شاید(۵)


تن پرده بدوزیده(۶)، جان بُرده بسوزیده(۷)

با این دو مخالف دل بر عشق بِنَبساید(۸)


دو لشکرِ بیگانه تا هست در این خانه

در چالش و در کوشش جز گرد بِنَفزاید


خواهی ببری جانی، بگریز به سلطانی

در خدمتِ تریاقی(۹) تا زهر بنگزاید


در زیرِ درختِ او، می‌ناز به بختِ او

تا جانِ پر از رحمت تا حشر بیاساید


از شاه صلاح‌الدّین چون دیده شود حق‌بین

دل رو به صلاح آرد، جان مشعله بربایَد


(۱پیدایی: ظهور، آشکاری

(۲گُشن: بارور کردن، حامله کردن

(۳خیره خندیدن: خندهٔ بیهوده کردن

(۴) دست خاییدن: دست گزیدن، به دندان گرفتن دست به علامت 

حسرت و پشیمانی

(۵نمی‌شاید: شایسته نیست

(۶بدوزیده: دوخته

(۷بسوزیده: سوخته

(۸بِنَبساید: لمس نمی‌کند

(۹تریاق: پادزهر

----------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 596, Divan e Shams


آن مه که ز پیدایی در چشم نمی‌آید

جان از مزهٔ عشقش بی‌گُشن همی‌زاید


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #4580 


آفتابی در یکی ذرّه نهان

ناگهان آن ذرّه بگشاید دهان


ذرّه ذرّه گردد افلاک و زمین

پیشِ آن خورشید، چون جَست از کَمین(۱۰)


این چنین جانی چه درخوردِ تن است؟

هین بشو ای تن از این جان هر دو دست


ای تنِ گشته وِثاقِ(۱۱) جان، بس است

چند تانَد بحر در مَشکی نشست؟


(۱۰کَمین: نهانگاه، کَمینگاه

(۱۱وِثاق: اتاق، خرگاه

----------------

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shams


هر کسی در عجبی و عجبِ من اینست

کاو نگنجد به میان، چون به میان می‌آید؟


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۶۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #4467 


بی‌مرادی شد قلاووزِ(۱۲) بهشت

حُفَّتِ‌ الْجَنَّة شنو ای خوش‌‌سرشت


حدیث


«حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالَمْكَارِهِ، وَحُفَّتِ النّارُ بِالشَّهَواتِ.»


«بهشت در چیزهایی ناخوشایند پوشیده شده و دوزخ در شهوات.»


(۱۲قَلاووز: پیشرو، راهنما

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۸۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #3387 


ناامیدی‌ها به پیشِ او نَهید

تا ز دردِ بی‌دوا بیرون جَهید


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۱۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3013, Divan e Shams


یار در آخر زمان کرد طَرَب سازیی

باطنِ او جِدِّ جِد، ظاهرِ او بازیی


جملهٔ عشّاق را یار بدین عِلم کُشت

تا نکُند هان و هان، جهلِ تو طنّازیی


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 71, Divan e Shams


اگر نه عشقِ شمس‌الدین بُدی در روز و شب ما را،

فراغت‌ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را؟! 


بُتِ شهوت(۱۳) برآوردی، دَمار(۱۴) از ما ز تابِ(۱۵) خود،

اگر از تابشِ عشقش، نبودی تاب و تب(۱۶)، ما را


(۱۳بُتِ شهوت: بت من ذهنی، شهوات نفسانی همچون بُت است.

(۱۴دَمار از کسی برآوردن: هلاک کردن او از بیخ و بُن.

(۱۵تاب: تابش

(۱۶تاب و تب: تابش و گرمی

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #71 


پَرده‌هایِ دیده را دارویِ صَبر

هم بِسوزد، هَم بِسازد شَرحِ صَدْر


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #4471 


عاقلانش، بندگانِ بندی‌اند

عاشقانش، شِکّری و قندی‌اند


اِئْتِیا کَرْهاً مهارِ عاقلان

اِئْتِیا طَوْعاً بهارِ بیدلان


 از روی کراهت و بی میلی بیایید، افسارِ عاقلان است، امّا 

از روی رضا و خرسندی بیایید، بهارِ عاشقان است.


قرآن کریم، سوره فصّلت (۴۱)، آیه ۱۱

Quran, Sooreh Fussilat(#41), Line #11


«ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا 

أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ.»


«سپس به آسمان پرداخت و آن دودى بود. پس به آسمان و زمين گفت: 

خواه يا ناخواه بياييد. گفتند: فرمانبردار آمديم.»


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۰۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3204 


نیستی و نقص، هرجایی که خاست

آینهٔ خوبیِّ جملهٔ پیشه‌هاست


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۰۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3206 


ناتراشیده همی باید جُذوع(۱۷)

تا دُروگر اصل سازد یا فروع


(۱۷جُذوع: جمع جِذع به معنی تنهٔ درخت خرما

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #888 


از برایِ آن دلِ پُر نور و بِر(۱۸)

هست آن سلطانِ دل‌ها منتظر


(۱۸بِرّ: نیکی، نیکویی

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۶۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #2263 


دلْ تو این آلوده را پنداشتی

لاجَرَم(۱۹) دل ز اهلِ دل برداشتی


(۱۹لاجَرَم: ناچار، ناگزیر

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3210 


نقص‌ها آیینهٔ وصفِ کمال

و آن حقارت آینهٔ عِزّ و جلال


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3182 


فعلِ توست این غُصّه‌هایِ دَم‌به‌دَم

این بُوَد معنیِّ قَدْ جَفَّ الْقَلَم


حدیث


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما أنْتَ لاقٍ.»


«خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»


«خشك شد قلم به آنچه بودنی است.»


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #2460 


گر مراقب باشی و بیدار تو

بینی هر دَم پاسخِ کردار تو


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۳۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #2235 


آن دِرَم دادن، سَخی(۲۰) را لایق است

جان سپردن خود سَخایِ عاشق است


(۲۰سَخی: بخشنده و جوانمرد

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۴۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #649 


اختیار آن را نکو باشد که او

مالکِ خود باشد اندر اِتَّقُوا(۲۱)


چون نباشد حفظ و تقوی، زینهار(۲۲)

دور کن آلت، بینداز اختیار


(۲۱اِتَّقُوا: بترسید، تقوا پیشه کنید.

(۲۲زینهار: بر حذر باش، کلمه تنبیه

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۴۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3644 


هست مهمانخانه این تَن ای جوان

هر صباحی ضَیفِ(۲۳) نو آید دَوان


(۲۳ضَیف: مهمان

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3212 


هر‌ که نقصِ خویش را دید و شناخت

اندر اِستِکمال(۲۴) خود، دو اسبه تاخت(۲۵)


زآن نمی‌پَرّد به سویِ ذوالْجَلال

کو گُمانی می‌بَرَد خود را کمال


علّتی بتّر ز پندارِ کمال

نیست اندر جانِ تو ای ذُودَلال(۲۶)


(۲۴اِستِکمال: به کمال رسانیدن، کمال خواهی

(۲۵دو اسبه تاختن: کنایه از شتاب کردن و به شتاب رفتن

(۲۶ذُودَلال: صاحب ناز و کرشمه

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ١٣۶۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1366 


ای بسا سرمستِ نار(۲۷) و نارجو

خویشتن را نورِ مطلق داند او


(۲۷نار: آتش

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٣۴۵۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #3457 


یا تو پنداری که تو نان می‌خوری

زَهرِ مار و کاهشِ جان می‌خوری


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3217 


گرچه خود را بس شکسته بیند او

آبِ صافی دان و سِرگین(۲۸) زیرِ جُو


(۲۸سِرگین: مدفوعِ چهارپایان

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3219 


در تگِ(۲۹) جُو هست سِرگین ای فَتیٰ(۳۰)

گرچه جُو صافی نماید مر تو را


هست پیرِ راهْ‌دانِ پُر‌فِطَن(۳۱)

جوی‌هایِ نفْس و تن را جوی‌کَن


(۲۹تَگ: ژرفا، عمق، پایین

(۳۰فَتیٰ: جوان، جوانمرد

(۳۱فِطَن: جمع فِطْنَه، به معنی زیرکی، هوشیاری، دانایی

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۲۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3221 


جویْ خود را کَی توانَد پاک کرد؟

نافع از علمِ خدا شُد علمِ مرد


کی تراشد تیغ، دستهٔ خویش را؟

رَو، به جرّاحی سپار این ریش(۳۲) را


(۳۲ریش: زخم، جراحت

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۲۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3225 


ور نهد مَرْهَم(۳۳) بر آن ریشِ تو، پیر

آن زمان ساکن شود درد و نَفیر(۳۴)


تا که پنداری که صحّت یافته‌ست

پرتوِ مَرْهَم بر آنجا تافته‌ست


هین ز مَرْهَم سر مَکَش ای پشتْ‌ریش

و آن ز پرتو دان، مَدان از اصلِ خویش


(۳۳مَرْهَم: دارویی که روی زخم می نهند

(۳۴نَفیر: ناله و زاری و فریاد

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۵۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3256 


گرچه در خود خانه نوری یافته‌ست

آن ز همسایهٔ منوَّر تافته‌ست


شکر کُن، غِرّه مشو، بینی مَکُن(۳۵)

گوش دار و هیچ خودبینی مَکُن


صد دریغ و درد کین عاریّتی

اُمّتان را دور کرد از اُمّتی


(۳۵بینی کردن: تکبّر کردن، مغرور شدن

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۴۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3240 


کرده حق ناموس را صد من حَدید(۳۶)

ای بسی بسته به بندِ ناپدید


(۳۶حَدید: آهن

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۵۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3259 


منْ غلامِ آنکه اندر هر رِباط(۳۷)

خویش را واصل نداند بر سِماط(۳۸)


بس رِباطی که بباید ترک کرد

تا به مَسْکَن دررسد یک روز مرد


(۳۷رِباط: خانه، سرا، منزل، کاروان‌سرا

(۳۸سِماط: بساط، سفره، خوان، فضای یکتایی، فضای بی‌نهایتِ گشوده شده

----------------

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۶۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3267 


تن همی‌نازد به خوبیّ و جمال

روحْ پنهان کرده فَرّ و پَرّ و بال


گویدش کای مَزْبَله(۳۹) تو کیستی؟

یک‌دو روز از پرتوِ من زیستی


(۳۹مَزْبَله: جای ریختن خاک‌روبه

————————

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۷۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3272 


پرتوِ روح است نُطق و چشم و گوش

پرتوِ آتش بُوَد در آب، جوش


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3284 


گر ندیدی دیو را، خود را ببین

بی جنون نَبْوَد کبودی در جَبین(۴۰)


(۴۰جَبین: پیشانی

————————

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3289 


هر‌که او را برگِ این ایمان بُوَد

هم‌چو برگ، از بیمِ این لرزان بُوَد


بر بِلیس(۴۱) و دیو از آن خندیده‌ای

که تو خود را نیکِ مردم دیده‌ای


(۴۱بِلیس: مخفف ابلیس، شیطان

————————

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3296 


صد هزاران سال ابلیسِ لعین

بود اَبْدالِ اَمیرالْمُؤْمِنین


پنجه زد با آدم از نازی که داشت

گشت رسوا، همچو سِرگین(۴۲) وقتِ چاشت(۴۳)


(۴۲سِرگین: فضلۀ چهارپایان از‌قبیلِ اسب و الاغ و استر، مدفوع

(۴۳چاشت: اوّل روز، ساعتی از آفتاب گذشته

————————

مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #104 


گفت: هر دارو که ایشان کرده‌اند

آن عمارت نیست، ویران کرده‌اند


بی‌خبر بودند از حالِ درون

اَسْتَعیذُاللهَ مِمّٰا یَفْتَرُون


پناه می‌برم به خدا از اکاذیبی که بر هم می‌بافند.


دید رنج و، کشف شد بر وی نهفت

لیک پنهان کرد و، با سلطان نگفت


رنجَش از سودا و از صَفرا نبود

بویِ هر هیزم پدید آید ز دود


دید از زاریش(۴۴)، کو زارِ(۴۵) دل است

تن خوش است و، او گرفتارِ دل است


(۴۴زاری: حالت کسی که مشرف به هلاکت باشد. مجازاً ناله‌ای اندوه‌بار 

که از فرط اندوه و سختی خیزد.

(۴۵زار: زارنده، نالنده،افسرده، غمگین، اندوه

————————

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۹۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1095 


سُرمه را در گوش کردن شرط نیست

کارِ دل را جُستن از تن شرط نیست


گر دلی، رَو ناز کن، خواری مَکَش

ور تنی، شِکّر مَنوش و زَهر چَش


زهر، تن را نافع است و قند، بَد

تن همان بهتر که باشد بی‌مَدَد


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #153 


خارِ در دل گر بدیدی هر خَسی(۴۶)

دست، کی بودی غمان را بر کسی؟


کس به زیر دُمِّ خر خاری نَهَد

خر نداند دفعِ آن، بر می‌جَهَد


برجَهَد و آن خار، محکم‌تر زند

عاقلی باید که خاری برکَنَد


خر ز بهرِ دفعِ خار از سوز و درد

جُفته می‌انداخت، صد جا زخم کرد


آن حکیمِ خارچین اُستاد بود

دست می‌زد جا به جا می‌آزمود


(۴۶خَس: فرومایه و زبون

————————

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 128, Divan e Shams


ما را سفری فتاد بی ‌ما

آن جا دلِ ما گشاد بی ‌ما


آن مه که ز ما نهان همی‌شد

رخ بر رخِ ما نهاد بی ‌ما


چون در غمِ دوست جان بدادیم

ما را غمِ او بزاد بی‌ ما


ماییم همیشه مست بی‌ می

ماییم همیشه شاد بی ‌ما


ما را مکنید یاد هرگز

ما خود هستیم یاد بی ‌ما


بی ما شده‌ایم شاد، گوییم

ای ما که همیشه باد بی ‌ما


درها همه بسته بود بر ما

بگشود چو راه داد بی ‌ما


با ما دلِ کیقباد(۴۷) بنده‌ست

بنده‌ست چو کیقباد بی ‌ما


ماییم ز نیک و بد رهیده

از طاعت و از فساد بی ‌ما


(۴۷کیقباد: در اینجا نماد قدرت و سلطانی است.

————————

مولوی، مثنوی، غزل شمارهٔ ۱۲۶۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1266, Divan e Shams


روحی‌ست بی‌نشان و ما غرقه در نِشانَش

روحی‌ست بی‌مکان و سَر تا قدم مکانش


خواهی که تا بیابی؟ یک لحظه‌ای مجویش

خواهی که تا بدانی؟ یک لحظه‌ای مَدانش


چون در نهانْش جویی، دوری ز آشکارش

چون آشکار جویی، محجوبی(۴۸) از نهانش


چون ز آشکار و پنهان بیرون شدی به برهان

پاها دراز کن خوش می‌خسب در امانش


چون تو ز ره بمانی، جانت روانه گردد

وآنگه چه رحمت آید از جان و از روانش


ای حبس کرده جان را، تا کی کشی عِنان را؟(۴۹)

درتاز، درجهانش(۵۰)، اما نه در جهانش


بی‌حرص کوب پایی، از کوریِ حسد را

زیرا حسد نگوید از حرص ترجمانش


آخر ز بهرِ دو نان تا کی دَوی چو دونان؟(۵۱)

و آخر ز بهرِ سه نان تا کی خوری سِنانش؟(۵۲)


(۴۸محجوب: در حجاب، در پرده

(۴۹عِنان‌ کشیدن: زمام مرکب را کشیدن و او را از حرکت بازداشتن. 

مجاز از بازایستادن و توقف‌ کردن. همان مقاومتِ من‌ذهنی.

(۵۰جهاندن: به جهش، پرش، یا حرکت سریع واداشتن

(۵۱دون: پست، فرومایه

(۵۲سِنان: سرنیزه

————————

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۱۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #1610 


« در بیانِ آنکه تن، روح را چون لباسی است و این دست، 

آستینِ دستِ روح است و این پای، موزهٔ پایِ روح است.»


تا بدانی که تن آمد چون لباس

رَو، بجُو لابِس(۵۳)، لباسی را مَلیس(۵۴)


روح را توحیدِ الله خوشترست

غیرِ ظاهر، دست و پایی دیگرست


دست و پا در خواب بینی و ائتلاف(۵۵)

آن حقیقت دان، مدانَش از گزاف


آن تُوی که بی‌بدن داری بدن

پس مترس از جسم، جان بیرون شدن


(۵۳لابِس: پوشنده لباس

(۵۴مَلیس: فعل امر از لیسیدن به معنی بوسیدن و شیفته شدن

(۵۵اِئتِلاف: به هم پیوستن، با هم پیوستن، پیوستگی

————————

« چه عواملی سبب میشود تغییر دادن خود سخت شود 

و انسانها دچار جبرِ منِ‌ذهنی بشوند؟»


۱. عدمِ احساسِ نیاز به آموزشِ معنوی، ندیدنِ ایرادِ در خود، 

و تلاش نکردن برای رفعِ ایراد


۲. پوشانیدنِ دردهای خود و بی‌حس کردنِ خود نسبت به دردی که 

در زیر نهفته است از طریقِ مشغولیت‌های بیهوده و کار‌افزا، و یا 

پریدن از فکری به فکرِ دیگر، و همین‌طور عدمِ تحمّلِ دردِ هوشیارانه


.۳ دچارِ جبرِ منِ ذهنی شدن با عدمِ اعتقاد به این مسئله که 

می‌توان خود را تغییر داد و از این دردها رها شد. تصوّرِ اینکه قضا 

و سرنوشتِ ما در این است که همیشه این زندگیِ پر درد را ادامه دهیم 

و راهی برای رهاییِ ما وجود ندارد.


.۴ عدمِ صدق در این راه


۵ - عدمِ طلبِ حقیقی


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۵۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652, Divan e Shams


اِستیزه(۵۶) مکن، مملکتِ عشق طلب کن

کاین مملکتت از مَلِکُ‌الْموُت(۵۷) رهاند


(۵۶اِستیزه: ستیزه، مقاومتِ درونی

(۵۷مَلِکُ‌المْوُت: عزرائیل

————————

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #1954 


گفت: اُدْعُوا الله، بی‌زاری مباش

تا بجوشد شیرهای مِهرهاش


قرآن کریم، سوره اسراء (۱۷)، آیه ۱۱۰

Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #110


«قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ.»


«بگو: چه الله را بخوانيد چه رحمان را بخوانيد، هر كدام را كه بخوانيد، 

نامهاى نيكو از آنِ اوست.»


——————————————————

۶ - حفظ نکردنِ خود از اثرِ قرین و اثرپذیری از جمع‌های منِ‌ذهنی


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #1421 


می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها

از رهِ پنهان، صلاح و کینه‌ها


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #2683 


این هم از تاثیرِ آن بیماری‌ است

زهرِ او در جمله جُفتان(۵۸) ساری است(۵۹)


(۵۸جُفتان: جمعِ جُفت به معنیِ زوج، قرین، همنشین

(۵۹ساری: سرایت‌کننده

————————

مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #2634 


حقِِّ ذاتِ پاکِ الله الصَّمَد(۶۰)

که بُوَد بِهْ مارِ بَد از یارِ بَد 


مارِ بَد جانی ستانَد از سَلیم(۶۱)

یارِ بَد آرَد سویِ نارِ مقیم


از قَرین(۶۲) بی‌قول و گفت‌وگوی او

خو بدزدد دل نهان از خوی او


(۶۰صَمَد: بی‌نیاز، از صفاتِ خداوند

(۶۱سَلیم: مار گَزیده

(۶۲قَرین: همنشین

————————

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۲۵ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #2225 


هر ولی را نوح و کشتیبان شناس

صحبتِ این خلق را طوفان شناس


کم گریز از شیر و اژدرهای نر

ز آشنایان و ز خویشان کن حَذَر


در تلاقی روزگارت می‌برند

یادهاشان غایبی‌ات می‌چرند


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1237 


هر که را دیدی ز کوثر خشک‌لب

دشمنش می‌دار همچون مرگ و تب


گر چه بابای تو است و مامِ تو   

کو حقیقت هست خون‌آشامِ تو

  

از خلیلِ حق بیاموز این سِیَر

که شد او بیزار اوّل از پدر

—————————————————

۷ - تقلید از دیگران


مولوی، مثنوی، دفتر دوم،‌ بیت ۵۶۳   

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #563 


مر مرا تقلیدشان بر باد داد 

که دو صد لعنت برآن تقلید باد  


خاصه تقلیدِ چنین بی‌حاصلان 

خشمِ ابراهیم با بر آفلان 


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۴۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #3342 


چشم ‌داری تو، به چشمِ خود نِگر

مَنگر از چشمِ سفیهی بی‌خبر


گوش داری تو، به گوشِ خود شنو

گوشِ گولان را چرا باشی گرو؟


بی ز تقلیدی، نظر را پیشه کن

هم برایِ عقلِ خود اندیشه کن


———————————————————

۸ - پرهیز نکردن از اخبارِ پر سر و صدای بیرونی و به طورِ کلّی 

هر خوراکِ مسمومِ بیرونی


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #530 


گفت: مُفتیِّ(۶۳) ضرورت هم تویی

بی‌ضرورت گر خوری، مُجرم شوی


ور ضرورت هست، هم پرهیز بِهْ

ور خوری، باری ضَمانِ(۶۴) آن بده


(۶۳مُفتی: فتوا دهنده

(۶۴ضَمان: تعهد کردن، به عهده گرفتن

————————

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #267 


حَزم(۶۵) آن باشد که ظنِّ بَد بَری

تا گریزیّ و شوی از بَد، بَری 


حَزم، سُوء الظن گفته‌ست آن رسول

هر قدم را دام می‌دان ای فَضول(۶۶) 


روی صحرا هست هموار و فراخ

هر قدم دامی‌ست، کم ران اُوستاخ(۶۷)


آن بُزِ کوهی دَوَد که دام کو؟

چون بتازد، دامش افتد در گلو


(۶۵حَزم: تامّل با هشیاریِ نظر

(۶۶فَضول: زیاده‌گو، کسی که به کارهای غیر ضروری بپردازد.

(۶۷اوستاخ: گستاخانه

————————

مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #219 


حَزم، آن باشد که نفریبد تو را

چرب و نوش و دام‌هایِ این سرا


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۰ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #230 


حَزم آن باشد که چون دعوت کنند

تو نگویی: مست و خواهانِ من‌اند


دعوتِ ایشان، صفیرِ مُرغ دان

که کند صیّاد در مَکْمَن نهان


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۷۵ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #475 


حازِمی(۶۸) باید که ره تا دِه بَرَد

حَزم نبود طمعْ طاعون آورد


(۶۸حازم: محتاط و زیرک، با تدبیر

————————

مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۷۷ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #477 


کَس نداند مکرِ او اِلّا خدا

در خدا بگریز و وارَه زآن دَغا


——————————————————

۹ - تمرکز بر تغییر دادنِ یک انسانِ دیگر و یا تغییر دادنِ جامعه به جای 

تمرکز بر تغییر دادنِ شخصِ خود


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3196 


تا کنی مر غیر را حَبر(۶۹) و سَنی(۷۰)

خویش را بدخو و خالی می‌کنی


(۶۹حَبر: دانشمند، دانا

(۷۰سَنی: رفیع، بلند مرتبه

————————

مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #151 


مردهٔ خود را رها کرده‌ست او

مردهٔ بیگانه را جویَد رَفو


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #479 


دیده آ، بر دیگران، نوحه‌گری

مدّتی بنشین و، بر خود می‌گِری

———————————————————

۱۰ - عدم قبول مسوولیت هشیاری خود، ملامت، شکایت و انداختن تقصیر 

بر عهدۀ دیگران


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #425 


چون بکاری جو نرویَد غیرِ جو

قرض تو کردی، ز که خواهی گرو؟


جرمِ خود را بر کسی دیگر منه

هوش و گوشِ خود بدین پاداش دِه


جُرم بر خود نِهْ، که تو خود کاشتی

با جزا و عدلِ حق کن آشتی


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #1900 


از ترازو کم کنی من کم کنم

تا تو با من روشنی من روشنم


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3182 


فعلِ توست این غُصّه‌هایِ دَم‌به‌دَم

این بُوَد معنیِّ قَدْ جَفَّ الْقَلَم


حدیث


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما أنْتَ لاقٍ.»


«خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»


«خشك شد قلم به آنچه بودنی است.»


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #2460 


گر مراقب باشی و بیدار تو

بینی هر دَم پاسخِ کردار تو


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3133 


کژ رَوی، جَفَّ الْقَلَم کژ آیدت

راستی آری، سعادت زایدت


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3151 


معنیِ جَفَّ الْقَلَم کَی آن بُوَد

که جفاها با وفا یکسان بُوَد؟


بل جفا را، هم جفا جَفَّ الْقَلَم

وآن وفا را هم وفا جَفَّ الْقَلَم


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۵۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 758, Divan e Shams


به خدا دیوِ ملامت برهد روزِ قیامت

اگر او مهرِ تو دارد اگر اقرارِ تو دارد


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۹۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 492, Divan e Shams


شکایت ار ز زمانه کند، بگو تو وُرا

زمانه بی‌تو خوش است و زمانه را چه شده‌ست؟

 -----------------------

مجموع لغات:

 

(۱پیدایی: ظهور، آشکاری

(۲گُشن: بارور کردن، حامله کردن

(۳خیره خندیدن: خندهٔ بیهوده کردن

(۴) دست خاییدن: دست گزیدن، به دندان گرفتن دست به علامت 

حسرت و پشیمانی

(۵نمی‌شاید: شایسته نیست

(۶بدوزیده: دوخته

(۷بسوزیده: سوخته

(۸بِنَبساید: لمس نمی‌کند

(۹تریاق: پادزهر

(۱۰کَمین: نهانگاه، کَمینگاه

(۱۱وِثاق: اتاق، خرگاه

(۱۲قَلاووز: پیشرو، راهنما

(۱۳بُتِ شهوت: بت من ذهنی، شهوات نفسانی همچون بُت است.

(۱۴دَمار از کسی برآوردن: هلاک کردن او از بیخ و بُن.

(۱۵تاب: تابش

(۱۶تاب و تب: تابش و گرمی

(۱۷جُذوع: جمع جِذع به معنی تنهٔ درخت خرما

(۱۸بِرّ: نیکی، نیکویی

(۱۹لاجَرَم: ناچار، ناگزیر

(۲۰سَخی: بخشنده و جوانمرد

(۲۱اِتَّقُوا: بترسید، تقوا پیشه کنید.

(۲۲زینهار: بر حذر باش، کلمه تنبیه

(۲۳ضَیف: مهمان

(۲۴اِستِکمال: به کمال رسانیدن، کمال خواهی

(۲۵دو اسبه تاختن: کنایه از شتاب کردن و به شتاب رفتن

(۲۶ذُودَلال: صاحب ناز و کرشمه

(۲۷نار: آتش

(۲۸سِرگین: مدفوعِ چهارپایان

(۲۹تَگ: ژرفا، عمق، پایین

(۳۰فَتیٰ: جوان، جوانمرد

(۳۱فِطَن: جمع فِطْنَه، به معنی زیرکی، هوشیاری، دانایی

(۳۲ریش: زخم، جراحت

(۳۳مَرْهَم: دارویی که روی زخم می نهند

(۳۴نَفیر: ناله و زاری و فریاد

(۳۵بینی کردن: تکبّر کردن، مغرور شدن

(۳۶حَدید: آهن

(۳۷رِباط: خانه، سرا، منزل، کاروان‌سرا

(۳۸سِماط: بساط، سفره، خوان، فضای یکتایی، فضای بی‌نهایتِ گشوده شده

(۳۹مَزْبَله: جای ریختن خاک‌روبه

(۴۰جَبین: پیشانی

(۴۱بِلیس: مخفف ابلیس، شیطان

(۴۲سِرگین: فضلۀ چهارپایان از‌قبیلِ اسب و الاغ و استر، مدفوع

(۴۳چاشت: اوّل روز، ساعتی از آفتاب گذشته

(۴۴زاری: حالت کسی که مشرف به هلاکت باشد. مجازاً ناله‌ای 

اندوهبار که از فرط اندوه و سختی خیزد.

(۴۵زار: زارنده، نالنده،افسرده، غمگین، اندوه

(۴۶خَس: فرومایه و زبون

(۴۷کیقباد: در اینجا نماد قدرت و سلطانی است.

(۴۸محجوب: در حجاب، در پرده

(۴۹عِنان‌ کشیدن: زمام مرکب را کشیدن و او را از حرکت بازداشتن. 

مجاز از بازایستادن و توقف‌ کردن. همان مقاومتِ من‌ذهنی.

(۵۰جهاندن: به جهش، پرش، یا حرکت سریع واداشتن

(۵۱دون: پست، فرومایه

(۵۲سِنان: سرنیزه

(۵۳لابِس: پوشنده لباس

(۵۴مَلیس: فعل امر از لیسیدن به معنی بوسیدن و شیفته شدن

(۵۵اِئتِلاف: به هم پیوستن، با هم پیوستن، پیوستگی

(۵۶اِستیزه: ستیزه، مقاومتِ درونی

(۵۷مَلِکُ‌المْوُت: عزرائیل

(۵۸جُفتان: جمعِ جُفت به معنیِ زوج، قرین، همنشین

(۵۹ساری: سرایت‌کننده

(۶۰صَمَد: بی‌نیاز، از صفاتِ خداوند

(۶۱سَلیم: مار گَزیده

(۶۲قَرین: همنشین

(۶۳مُفتی: فتوا دهنده

(۶۴ضَمان: تعهد کردن، به عهده گرفتن

(۶۵حَزم: تامّل با هشیاریِ نظر

(۶۶فَضول: زیاده‌گو، کسی که به کارهای غیر ضروری بپردازد.

(۶۷اوستاخ: گستاخانه

(۶۸حازم: محتاط و زیرک، با تدبیر

(۶۹حَبر: دانشمند، دانا

(۷۰سَنی: رفیع، بلند مرتبه

-----------------------

************************

تمام اشعار برنامه بر اساس فرمت سایت گنج نما برای جستجوی آسان

مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 596, Divan e Shams


آن مه که ز پیدایی در چشم نمی‌آید

جان از مزه عشقش بی‌گشن همی‌زاید


عقل از مزه بویش وز تابش آن رویش

هم خیره همی‌خندد هم دست همی‌خاید


هر صبح ز سیرانش می‌باشم حیرانش

تا جان نشود حیران او روی بننماید


هر چیز که می‌بینی در بی‌خبری بینی

تا باخبری والله او پرده بنگشاید


دم همدم او نبود جان محرم او نبود

و اندیشه که این داند او نیز نمی‌شاید


تن پرده بدوزیده جان برده بسوزیده

با این دو مخالف دل بر عشق بنبساید


دو لشکر بیگانه تا هست در این خانه

در چالش و در کوشش جز گرد بنفزاید


خواهی ببری جانی بگریز به سلطانی

در خدمت تریاقی تا زهر بنگزاید


در زیر درخت او می‌ناز به بخت او

تا جان پر از رحمت تا حشر بیاساید


از شاه صلاح‌الدین چون دیده شود حق‌بین

دل رو به صلاح آرد جان مشعله برباید


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۵۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 596, Divan e Shams


آن مه که ز پیدایی در چشم نمی‌آید

جان از مزه عشقش بی‌گشن همی‌زاید


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۵۸۰ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #4580 


آفتابی در یکی ذره نهان

ناگهان آن ذره بگشاید دهان


ذره ذره گردد افلاک و زمین

پیش آن خورشید چون جست از کمین


این چنین جانی چه درخورد تن است

هین بشو ای تن از این جان هر دو دست


ای تن گشته وثاق جان بس است

چند تاند بحر در مشکی نشست


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۸۰۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 806, Divan e Shams


هر کسی در عجبی و عجب من اینست

کاو نگنجد به میان چون به میان می‌آید


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۶۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #4467 


بی‌مرادی شد قلاووز بهشت

حفت الجنة شنو ای خوش‌‌سرشت


حدیث


«حُفَّتِ الْجَنَّةُ بِالَمْكَارِهِ، وَحُفَّتِ النّارُ بِالشَّهَواتِ.»


«بهشت در چیزهایی ناخوشایند پوشیده شده و دوزخ در شهوات.»


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۳۳۸۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #3387 


ناامیدی‌ها به پیش او نهید

تا ز درد بی‌دوا بیرون جهید


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۳۰۱۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 3013, Divan e Shams


یار در آخر زمان کرد طرب سازیی

باطن او جد جد ظاهر او بازیی


جمله عشاق را یار بدین علم کشت

تا نکند هان و هان جهل تو طنازیی


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 71, Divan e Shams


اگر نه عشق شمس‌الدین بدی در روز و شب ما را

فراغت‌ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را


بت شهوت برآوردی دمار از ما ز تاب خود

اگر از تابش عشقش نبودی تاب و تب ما را


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #71 


پرده‌های دیده را داروی صبر

هم بسوزد هم بسازد شرح صدر


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۴۴۷۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #4471 


عاقلانش بندگان بندی‌اند

عاشقانش شکری و قندی‌اند


ائتیا کرها مهار عاقلان

ائتیا طوعا بهار بیدلان


 از روی کراهت و بی میلی بیایید، افسارِ عاقلان است، امّا 

از روی رضا و خرسندی بیایید، بهارِ عاشقان است.


قرآن کریم، سوره فصّلت (۴۱)، آیه ۱۱

Quran, Sooreh Fussilat(#41), Line #11


«ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا 

أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ.»


«سپس به آسمان پرداخت و آن دودى بود. پس به آسمان و زمين گفت: 

خواه يا ناخواه بياييد. گفتند: فرمانبردار آمديم.»


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۰۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3204 


نیستی و نقص هرجایی که خاست

آینه خوبی جمله پیشه‌هاست


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۰۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3206 


ناتراشیده همی باید جذوع

تا دروگر اصل سازد یا فروع


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۸۸۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #888 


از برای آن دل پر نور و بر

هست آن سلطان دل‌ها منتظر


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۲۶۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #2263 


دل تو این آلوده را پنداشتی

لاجرم دل ز اهل دل برداشتی


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3210 


نقص‌ها آیینه وصف کمال

و آن حقارت آینه عز و جلال


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3182 


فعل توست این غصه‌های دم‌به‌دم

این بود معنی قد جف القلم


حدیث


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما أنْتَ لاقٍ.»


«خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»


«خشك شد قلم به آنچه بودنی است.»


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #2460 


گر مراقب باشی و بیدار تو

بینی هر دم پاسخ کردار تو


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۲۲۳۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #2235 


آن درم دادن سخی را لایق است

جان سپردن خود سخای عاشق است


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۶۴۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #649 


اختیار آن را نکو باشد که او

مالک خود باشد اندر اتقوا


چون نباشد حفظ و تقوی زینهار

دور کن آلت بینداز اختیار


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۶۴۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3644 


هست مهمانخانه این تن ای جوان

هر صباحی ضیف نو آید دوان


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3212 


هر‌ که نقص خویش را دید و شناخت

اندر استکمال خود دو اسبه تاخت


زآن نمی‌پرد به سوی ذوالجلال

کو گمانی می‌برد خود را کمال


علتی بتر ز پندار کمال

نیست اندر جان تو ای ذودلال


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ١٣۶۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1366 


ای بسا سرمست نار و نارجو

خویشتن را نور مطلق داند او


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ٣۴۵۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #3457 


یا تو پنداری که تو نان می‌خوری

زهر مار و کاهش جان می‌خوری


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3217 


گرچه خود را بس شکسته بیند او

آب صافی دان و سرگین زیر جو


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۱۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3219 


در تگ جو هست سرگین ای فتی

گرچه جو صافی نماید مر تو را


هست پیر راه‌دان پر‌فطن

جوی‌های نفس و تن را جوی‌کن


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۲۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3221 


جوی خود را کی تواند پاک کرد

نافع از علم خدا شد علم مرد


کی تراشد تیغ دسته خویش را

رو به جراحی سپار این ریش را


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۲۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3225 


ور نهد مرهم بر آن ریش تو پیر

آن زمان ساکن شود درد و نفیر


تا که پنداری که صحت یافته‌ست

پرتو مرهم بر آنجا تافته‌ست


هین ز مرهم سر مکش ای پشت‌ریش

و آن ز پرتو دان مدان از اصل خویش


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۵۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3256 


گرچه در خود خانه نوری یافته‌ست

آن ز همسایه منور تافته‌ست


شکر کن غره مشو بینی مکن

گوش دار و هیچ خودبینی مکن


صد دریغ و درد کین عاریتی

امتان را دور کرد از امتی


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۴۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3240 


کرده حق ناموس را صد من حدید

ای بسی بسته به بند ناپدید


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۵۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3259 


من غلام آنکه اندر هر رباط

خویش را واصل نداند بر سماط


بس رباطی که بباید ترک کرد

تا به مسکن دررسد یک روز مرد


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۶۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3267 


تن همی‌نازد به خوبی و جمال

روح پنهان کرده فر و پر و بال


گویدش کای مزبله تو کیستی

یک‌دو روز از پرتو من زیستی


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۷۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3272 


پرتو روح است نطق و چشم و گوش

پرتو آتش بود در آب جوش


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3284 


گر ندیدی دیو را خود را ببین

بی جنون نبود کبودی در جبین


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۸۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3289 


هر‌که او را برگ این ایمان بود

هم‌چو برگ از بیم این لرزان بود


بر بلیس و دیو از آن خندیده‌ای

که تو خود را نیک مردم دیده‌ای


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۳۲۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #3296 


صد هزاران سال ابلیس لعین

بود ابدال امیرالمؤمنین


پنجه زد با آدم از نازی که داشت

گشت رسوا همچو سرگین وقت چاشت


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۰۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #104 


گفت هر دارو که ایشان کرده‌اند

آن عمارت نیست ویران کرده‌اند


بی‌خبر بودند از حال درون

استعیذالله مما یفترون


پناه می‌برم به خدا از اکاذیبی که بر هم می‌بافند.


دید رنج و کشف شد بر وی نهفت

لیک پنهان کرد و با سلطان نگفت


رنجش از سودا و از صفرا نبود

بوی هر هیزم پدید آید ز دود


دید از زاریش کو زار دل است

تن خوش است و او گرفتار دل است


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۰۹۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1095 


سرمه را در گوش کردن شرط نیست

کار دل را جستن از تن شرط نیست


گر دلی رو ناز کن خواری مکش

ور تنی شکر منوش و زهر چش


زهر تن را نافع است و قند بد

تن همان بهتر که باشد بی‌مدد


مولوی، مثنوی، دفتر اول، بیت ۱۵۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #1, Line #153 


خار در دل گر بدیدی هر خسی

دست کی بودی غمان را بر کسی


کس به زیر دم خر خاری نهد

خر نداند دفع آن بر می‌جهد


برجهد و آن خار محکم‌تر زند

عاقلی باید که خاری برکند


خر ز بهر دفع خار از سوز و درد

جفته می‌انداخت صد جا زخم کرد


آن حکیم خارچین استاد بود

دست می‌زد جا به جا می‌آزمود


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۱۲۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 128, Divan e Shams


ما را سفری فتاد بی ‌ما

آن جا دل ما گشاد بی ‌ما


آن مه که ز ما نهان همی‌شد

رخ بر رخ ما نهاد بی ‌ما


چون در غم دوست جان بدادیم

ما را غم او بزاد بی‌ ما


ماییم همیشه مست بی‌ می

ماییم همیشه شاد بی ‌ما


ما را مکنید یاد هرگز

ما خود هستیم یاد بی ‌ما


بی ما شده‌ایم شاد، گوییم

ای ما که همیشه باد بی ‌ما


درها همه بسته بود بر ما

بگشود چو راه داد بی ‌ما


با ما دل کیقباد بنده‌ست

بنده‌ست چو کیقباد بی ‌ما


ماییم ز نیک و بد رهیده

از طاعت و از فساد بی ‌ما


مولوی، مثنوی، غزل شمارهٔ ۱۲۶۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 1266, Divan e Shams


روحی‌ست بی‌نشان و ما غرقه در نشانش

روحی‌ست بی‌مکان و سر تا قدم مکانش


خواهی که تا بیابی یک لحظه‌ای مجویش

خواهی که تا بدانی یک لحظه‌ای مدانش


چون در نهانش جویی دوری ز آشکارش

چون آشکار جویی محجوبی از نهانش


چون ز آشکار و پنهان بیرون شدی به برهان

پاها دراز کن خوش می‌خسب در امانش


چون تو ز ره بمانی جانت روانه گردد

وآنگه چه رحمت آید از جان و از روانش


ای حبس کرده جان را تا کی کشی عنان را

درتاز درجهانش اما نه در جهانش


بی‌حرص کوب پایی از کوری حسد را

زیرا حسد نگوید از حرص ترجمانش


آخر ز بهر دو نان تا کی دوی چو دونان

و آخر ز بهر سه نان تا کی خوری سنانش


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۱۶۱۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #1610 


« در بیانِ آنکه تن، روح را چون لباسی است و این دست، 

آستینِ دستِ روح است و این پای، موزهٔ پایِ روح است.»


تا بدانی که تن آمد چون لباس

رو بجو لابس لباسی را ملیس


روح را توحید الله خوشترست

غیر ظاهر دست و پایی دیگرست


دست و پا در خواب بینی و ائتلاف

آن حقیقت دان مدانش از گزاف


آن توی که بی‌بدن داری بدن

پس مترس از جسم جان بیرون شدن


« چه عواملی سبب میشود تغییر دادن خود سخت شود 

و انسانها دچار جبرِ منِ‌ذهنی بشوند؟»


۱. عدمِ احساسِ نیاز به آموزشِ معنوی، ندیدنِ ایرادِ در خود، 

و تلاش نکردن برای رفعِ ایراد


۲. پوشانیدنِ دردهای خود و بی‌حس کردنِ خود نسبت به دردی که 

در زیر نهفته است از طریقِ مشغولیت‌های بیهوده و کار‌افزا، و یا 

پریدن از فکری به فکرِ دیگر، و همین‌طور عدمِ تحمّلِ دردِ هوشیارانه


.۳ دچارِ جبرِ منِ ذهنی شدن با عدمِ اعتقاد به این مسئله که 

می‌توان خود را تغییر داد و از این دردها رها شد. تصوّرِ اینکه قضا 

و سرنوشتِ ما در این است که همیشه این زندگیِ پر درد را ادامه دهیم 

و راهی برای رهاییِ ما وجود ندارد.


.۴ عدمِ صدق در این راه


۵ - عدمِ طلبِ حقیقی


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۶۵۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 652, Divan e Shams


استیزه مکن مملکت عشق طلب کن

کاین مملکتت از ملک‌الموت رهاند


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۹۵۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #1954 


گفت ادعوا الله بی‌زاری مباش

تا بجوشد شیرهای مهرهاش


قرآن کریم، سوره اسراء (۱۷)، آیه ۱۱۰

Quran, Sooreh Al-Israa(#17), Line #110


«قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَٰنَ ۖ أَيًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ.»


«بگو: چه الله را بخوانيد چه رحمان را بخوانيد، هر كدام را كه بخوانيد، 

نامهاى نيكو از آنِ اوست.»


——————————————————

۶ - حفظ نکردنِ خود از اثرِ قرین و اثرپذیری از جمع‌های منِ‌ذهنی


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۴۲۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #1421 


می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها

از ره پنهان صلاح و کینه‌ها


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۸۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #2683 


این هم از تاثیر آن بیماری‌ است

زهر او در جمله جفتان ساری است


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۲۶۳۴

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #2634 


حق ذات پاک الله الصمد

که بود به مار بد از یار بد 


مار بد جانی ستاند از سلیم

یار بد آرد سوی نار مقیم


از قرین بی‌قول و گفت‌وگوی او

خو بدزدد دل نهان از خوی او


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۲۲۲۵ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #2225 


هر ولی را نوح و کشتیبان شناس

صحبت این خلق را طوفان شناس


کم گریز از شیر و اژدرهای نر

ز آشنایان و ز خویشان کن حذر


در تلاقی روزگارت می‌برند

یادهاشان غایبی‌ات می‌چرند


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۱۲۳۷

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #1237 


هر که را دیدی ز کوثر خشک‌لب

دشمنش می‌دار همچون مرگ و تب


گر چه بابای تو است و مام تو   

کو حقیقت هست خون‌آشام تو

  

از خلیل حق بیاموز این سیر

که شد او بیزار اول از پدر

—————————————————

۷ - تقلید از دیگران


مولوی، مثنوی، دفتر دوم،‌ بیت ۵۶۳   

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #563 


مر مرا تقلیدشان بر باد داد 

که دو صد لعنت برآن تقلید باد  


خاصه تقلید چنین بی‌حاصلان 

خشم ابراهیم با بر آفلان 


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۳۳۴۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #3342 


چشم ‌داری تو به چشم خود نگر

منگر از چشم سفیهی بی‌خبر


گوش داری تو به گوش خود شنو

گوش گولان را چرا باشی گرو


بی ز تقلیدی نظر را پیشه کن

هم برای عقل خود اندیشه کن


———————————————————

۸ - پرهیز نکردن از اخبارِ پر سر و صدای بیرونی و به طورِ کلّی 

هر خوراکِ مسمومِ بیرونی


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۵۳۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #530 


گفت مفتی ضرورت هم تویی

بی‌ضرورت گر خوری مجرم شوی


ور ضرورت هست هم پرهیز به

ور خوری باری ضمان آن بده


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۶۷ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #267 


حزم آن باشد که ظن بد بری

تا گریزی و شوی از بد بری 


حزم سوء الظن گفته‌ست آن رسول

هر قدم را دام می‌دان ای فضول


روی صحرا هست هموار و فراخ

هر قدم دامی‌ست کم ران اوستاخ


آن بز کوهی دود که دام کو

چون بتازد دامش افتد در گلو


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۱۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #219 


حزم آن باشد که نفریبد تو را

چرب و نوش و دام‌های این سرا


مولوی، مثنوی، دفتر سوم، بیت ۲۳۰ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #3, Line #230 


حزم آن باشد که چون دعوت کنند

تو نگویی مست و خواهان من‌اند


دعوت ایشان صفیر مرغ دان

که کند صیاد در مکمن نهان


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۷۵ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #475 


حازمی باید که ره تا ده برد

حزم نبود طمع طاعون آورد


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۷۷ 

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #477 


کس نداند مکر او الّا خدا

در خدا بگریز و واره زآن دغا

——————————————————

۹ - تمرکز بر تغییر دادنِ یک انسانِ دیگر و یا تغییر دادنِ جامعه به جای 

تمرکز بر تغییر دادنِ شخصِ خود


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۹۶

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3196 


تا کنی مر غیر را حبر و سنی

خویش را بدخو و خالی می‌کنی


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۱۵۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #151 


مرده خود را رها کرده‌ست او

مرده بیگانه را جوید رفو


مولوی، مثنوی، دفتر دوم، بیت ۴۷۹

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #2, Line #479 


دیده آ بر دیگران نوحه‌گری

مدتی بنشین و بر خود می‌گری

———————————————————

۱۰ - عدم قبول مسوولیت هشیاری خود، ملامت، شکایت و انداختن تقصیر 

بر عهدۀ دیگران


مولوی، مثنوی، دفتر ششم، بیت ۴۲۵

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #6, Line #425 


چون بکاری جو نروید غیر جو

قرض تو کردی ز که خواهی گرو


جرم خود را بر کسی دیگر منه

هوش و گوش خود بدین پاداش ده


جرم بر خود نه که تو خود کاشتی

با جزا و عدل حق کن آشتی


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۱۹۰۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #1900 


از ترازو کم کنی من کم کنم

تا تو با من روشنی من روشنم


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۸۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3182 


فعل توست این غصه‌های دم‌به‌دم

این بود معنی قد جف القلم


حدیث


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما أنْتَ لاقٍ.»


«خشك شد قلم به آنچه سزاوار بودی.»


«جَفَّ الْقَلَمُ بِما هُوَ کائنٌ.»


«خشك شد قلم به آنچه بودنی است.»


مولوی، مثنوی، دفتر چهارم، بیت ۲۴۶۰

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #4, Line #2460 


گر مراقب باشی و بیدار تو

بینی هر دم پاسخ کردار تو


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۳۳

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3133 


کژ روی جف القلم کژ آیدت

راستی آری سعادت زایدت


مولوی، مثنوی، دفتر پنجم، بیت ۳۱۵۱

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Mathnavi), Book #5, Line #3151 


معنی جف القلم کی آن بود

که جفاها با وفا یکسان بود


بل جفا را هم جفا جف القلم

وآن وفا را هم وفا جف القلم


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۷۵۸

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 758, Divan e Shams


به خدا دیو ملامت برهد روز قیامت

اگر او مهر تو دارد اگر اقرار تو دارد


مولوی، دیوان شمس، غزل شمارهٔ ۴۹۲

Rumi( Molana Jalaleddin) Poem(Qazal)# 492, Divan e Shams


شکایت ار ز زمانه کند بگو تو ورا

زمانه بی‌تو خوش است و زمانه را چه شده‌ست

Tags

904


Comments

Be the first to comment

Sign in or sign up to post comments.
Parviz Shahbazi
Ganje Hozour Program #904
برنامه شماره ۹۰۴ گنج حضور
Category:
برنامه های تصویری گنج حضور
برنامه های تصویری ۱۰۰۰ - ۹۰۱
Views: 4,262
Submitted by: , Feb 09 2022






حمایت گنج حضور


 بیننده عزیز برنامه گنج حضور:

  با سلام و احوالپرسی، با تشکر و قدردانی ازشما که این برنامه را تماشا می کنید، از شما تقاضا  داریم که عضو خانواده گنج حضور شوید و به هر اندازه که می توانید و می خواهید این برنامه و تلویزیون را ،هر ماهه، حمایت مالی کنید. لطفاً به این امر مهم توجه فرمایید که برای ادامه خدمات  فرهنگی این تلویزیون حمایت مالی اشخاصی که از آن استفاده می کنند، ضروری است. این تلویزیون منبع دیگری برای درآمد ندارد. لطفاً تصمیم خود را در این مورد به ایمیل: support@parvizshahbazi.com اطلاع دهید.


در صورت لزوم با ‍پشتیبانی گنج حضور با شماره 001-438-686-7580 تماس بگیرید.


حمایت مالی به روشهای آسان زیر امکان پذیر است:

     

   
   

    ۱- از طریق کردیت کارت و Paypal







۲- از طریق دادن کردیت کارت خودتان به ما، تا هر ماهه به مقداری که شما می خواهید، بعنوان حق عضویت، چارج شود.





۳- از طریق فرستادن چک به آدرس زیر: 







Parviz Shahbazi

P.O. Box 745 Woodland Hills, CA

91365 USA. 







               

۴- از طریق فرستادن پول نقد به حساب بانکی گنج حضور، از تمام نقاط دنیا غیر از ایران، یا واریز (Deposit) کردن از نقاط مختلف آمریکا یا کانادا، به شرح  زیر:



 

 

 

WELLS FARGO BANK



6001 Topanga Canyon Blvd
Woodland Hills, CA

91367 USA.

Beneficiary Name: TREASURE OF PRESENCE FOUNDATION, INC.


Account #: 9375957264 Routing: 121000248


Swift #WFBIUS6S